भाव अर्थ - Bhav arth

 

 

भाव भन्नाले मानसिक प्रतिक्रिया, प्रवृति, मनोवृति वा अर्थ भन्ने बुझिन्छ । यसैले क्रियाबाट निश्चय, अनिश्चय, सम्भावना, बिन्ती, इच्छा, आज्ञा आदि व्यक्त गर्नु क्रियाको भाव हो । यो सामान्यार्थ, विध्यर्थ र अनिश्चयार्थ गरी तीन किसिमको हुन्छ । केही मुख्य तल दिइएको छ :-
(Bhav means mental reaction, tendency, mindset, or meaning. Therefore, expressing certainty, uncertainty, possibility, request, desire, command, etc., through verbs is called the emotion of the verb. It has three types: Samanyartha, Vidhyartha, and Anishchayartha. Some key types are provided below:)

1. सामान्यार्थक (Samanyarthak) :- क्रियाको सामान्य भाव बुझाउने
   वाक्यलाई सामान्यर्थक वाक्य भनिन्छ। सामान्यर्थक वाक्यले सामान्य रूपमा हो वा होइन भन्ने अर्थ आउने गरी क्रियाको भाव बुझाउँछ।
   (1) Samanyarthak :- Sentences that express the normal meaning of the verb are called samanyarthak sentences. These sentences convey the meaning of the verb in a way that generally implies whether it is or is not.)

काल /
पक्षमा प्रयोग हुने सम्पूर्ण रूपहरू सामान्यार्थक वाक्य हुन् ।
(All forms used in tense/aspect are Samanyarthak sentences.)

• राम घर जान्छ ।
  ( Ram goes home.)

• राम घर गयो ।
  ( Ram went home.)

• राम घर जानेछ ।
  ( Ram will go home.) etc.

2. इच्छार्थक (Ichharthak) :- इच्छा, आशीर्वाद वा शुभकामनाको भाव बोक्ने
   क्रियापदको प्रयोग भएको वाक्यलाई इच्छार्थक वाक्य भनिन्छ ।
   (2) Ichharthak :- Sentences that express a wish, blessing, or good will are called Ichharthak sentences.)

• प्रथम पुरुष (First Person)

• म हिडूँ । ( धातु+ऊँ)
  ( I walk.)

• हामी हिडौँ ( धातु+औँ)
  ( We walk.)

• द्वितीय परुष (Second Person)

• तँ डुलेस् । (धातु+ एस्)
  ( You should wander.)

• तिमी पढे । (धातु+ ए)
  ( You read.)

• तिमीहरू घर गए । (धातु+ए)
  ( You all went home.)

• तपाईँ पढ्नुहोओस् । (धातु+ नुहोओस्)
  ( Please read.)

• हजुर पढ्नुहोओस् । (धातु+ होओस्)
  ( Please read.)

• तृतीय पुरुष (Third Person)

• ऊ पढोस् ।(धातु+ओस्)
  ( He/She should read.)

• तिनीहरू पढून् । (धातु+ ऊन्)
  ( They should read.)

• तिनीहरू डुलून् । (धातु+ऊन्)
  ( They should wander.)

• उनीहरू डुलून् ।
  ( They should wander.)

• राम डुलोस् । (धातु + ओस्)
  ( Ram should wander.)

• त्यो घर जाओस् ।
  ( That person should go home.)

कर्मवाच्यलाई इच्छार्थक बनाउँदा ‘इयून्’ / ‘इयोस्’ थप्ने

• (आँपहरू खाइन्छ ।) आँपहरू खाइयून् । (धातु+ इयून्)
  ( Mangoes are eaten. Mangoes should be eaten.)

• (हरिबाट भाइ पिटिन्छ) हरिबाट भाइ पिटियून् / पिटियोस् ।
  ( Brother is beaten by Hari. Brother should be beaten by Hari.)

3. आज्ञार्थक (Aajyarthak) :- आदेश, आज्ञा वा अनुरोध गर्ने वाक्यलाई
   आज्ञार्थक वाक्य भनिन्छ । (धातु+ र/ऊ/नु/खा/ इबक्सियोस्/ होस्)
   (3) Aajyarthak :- Sentences that express commands, orders, or requests are called Aajyarthak sentences. (Verb + r/ú/nú/kha/ibaksios/hos)

• आज्ञार्थमा काल र पक्षको भेद हुँदैन । द्वितीय पुरुषमा
  मात्र प्रयोग हुन्छ ।
  (In Aajyarthak sentences, there is no distinction between tense and aspect. It is only used in the second person.)

• तँ र तिमी हुँदा आज्ञार्थक तपाईँ र हजुर कर्ता भए
  अनुरोधार्थक क्रियापद हुन्छ ।
  (When the subject is "you" or "you all", the verb becomes a request in the third person or polite form.)

उदाहरण:
(Example:)

• तिमी पढ ।
  ( You read.)

• तिमी राम्ररी
  पढ्नू
  ( You should read well.)

• हरि र राम
  स्कुल जाओ ।
  ( Hari and Ram, go to school.)

• तिमी खाना खाऊ ।
  ( You eat food.)

• तपाईँ
  लेख्नुहोसस् ।
  ( Please write.)

4. सङ्केतार्थक (Sanketarthak) :- कार्यकारण सम्बन्ध रहेको वाक्य सङ्केतार्थक
   वाक्य हो। यसमा एउटा क्रियाले कारणको भाव बुझाउँछ भने अर्को क्रियाले कार्यको भाव
   बुझाउँछ ।
   (4) Sanketarthak :- Sentences that express a cause-effect relationship are called Sanketarthak sentences. In these, one verb expresses the cause, and the other expresses the effect.)

• मन मिले बिहे हुन्छ ।
  ( When hearts meet, marriage happens.)

• मन मिल्यो भने बिहे हुन्छ ।
  ( If hearts meet, marriage happens.)

• आकाश गर्जे पानी पर्छ ।
  ( When the sky thunders, it rains.)

• (सागर पौडी खेल्छ।) सागरले पौडी खेले हुन्छ ।
  ( Sagar swims. Sagar must swim.)

5. संभावनार्थक (Sambhavanarthak) :- सम्भावना बुझाउने वाक्यलाई सम्भावनार्थक
   वाक्य भनिन्छ ।
   (5) Sambhavanarthak :- Sentences that express possibility are called Sambhavanarthak sentences.)

(धातु+उँला)

जाउँला/खाउँला/ घुमौँला/
जालास्/ खालास्/ घरमौली
घुम्लान्/घुम्लिन्/

जान्छन् होला/ भएको होला
( Verb + umla)

• म पढुँला ।(सामान्य सम्भावना)
  ( I might read. (General possibility))

• तिमी पढदै हौला
  ( You might be reading.)

• राम पढदै होला। (अपूर्ण सम्भावनार्थ)
  ( Ram might be reading. (Incomplete possibility))

• सीताले पढेकी होली ।(पूर्ण सम्भावनार्थक)
  ( Sita might have read. (Complete possibility))