सकारात्मक अर्थ बुझाउने क्रियापद करण र नकारात्मक अर्थ बुझाउने क्रियापद अकरण हुन् ।
(Verbs that indicate a positive meaning are called Karan, and verbs that indicate a negative meaning are called Akaran.)
करण र अकरण वाक्यमा प्रयोग भएको क्रियापदको अर्थसँग सम्बन्धित विषय हुन् ।
(Karan and Akaran are related to the meaning of the verb used in the sentence.)
करण र अकरणलाई वाक्यमा उल्टो अर्थ दिने भनेर बुझ्नु हुँदैन।
(Karan and Akaran should not be understood as opposite meanings in a sentence.)
क्रियापदमा सुरुमा, बीचमा र अन्त्यमा ‘न’ थपेर अकरण बनाइन्छ।
(Akaran is formed by adding 'न' (na) at the beginning, middle, or end of the verb.)
वाक्यको उल्टो अर्थ आउने अर्थ लेख्दा अकरण हुँदैन (‘राम घर जान्छ' को अकरण ‘राम वन जान्छ' होइन, ‘राम घर जाँदैन' हो।)
(When
writing the opposite meaning of a sentence, Akaran is not formed simply
by changing the subject (e.g., “राम घर जान्छ” (Ram goes home) becomes
“राम वन जान्छ” (Ram goes to the forest), but the Akaran is “राम घर
जाँदैन” (Ram does not go home), not the previous one).)
यसरी अकरण बनाउँदा क्रियापदमा ध्यान दिनुपर्छ ।
(One must focus on the verb while forming Akaran.)
करणबाट अकरण बनाउने नियम :
(Rules for transforming Karan to Akaran:)
क्रियाको अर्थलाई करणबाट अकरण बनाउन करण क्रियामा 'न' राख्नुपर्छ 'न' करण क्रियाको अगाडि, बीच र पछाडि मिल्ने गरि प्रयोग गर्नुपर्छ ।
(To convert a causative verb to a non-causative, 'न' must be added in the causative verb. The 'न' should be used in a way that fits grammatically at the beginning, middle, or end of the verb.)करण क्रियालाई अकरण क्रिया बनाउन कालका सबै पक्षका अकरण रुपावली जानेको हुनुपर्छ ।
(To transform a causative verb into its Akaran form, one must be familiar with all the possible Akaran forms for each tense of the verb.)गरोइन, परोइन जस्ता क्रियालाई सामान्य सम्भावनाका अकरण रुपमा नगर्ला, नपर्ला बुझ्नुपर्छ । गरोइन करण गर्ला, परोइनको करण पर्ला हुन्छ ।
(Verbs like गरोइन (do not do) or परोइन (do not give) should be understood as non-causative verbs of possibility. For example, गरोइन would become गरला (do), and परोइन would become पर्ला (give).)सम्भावना, इच्छा र आज्ञा वाक्य भए सो क्रियापदको अगाडि न थपेर अकरण बनाउनुपर्छ ।
(If the sentence expresses possibility, desire, or order, the verb should be transformed into its Akaran form by adding 'न' before the verb, instead of after it.)
करण-अकरण परिवर्तन गर्दा केही शब्द निम्नअनुसार परिवर्तन गर्नुपर्छ ।
(When converting Karan to Akaran, certain words should be changed as follows:)
- जुन (which) changes to पनि (any).
- जति (as much) changes to कत्ति (how much).
- सबै (all) changes to कोही पनि (anyone).
- जहाँ (where) changes to पनि (anywhere), जहाँसुकै or जतासुकै (wherever).
- जो पनि (whoever) changes to कोही पनि (anyone).
- असाध्यै (extremely) changes to पटक्कै (not at all).
- जे पनि (anything) changes to केही पनि (nothing).
- सधैँ (always) changes to कहिल्यै (never).
करण क्रियालाई अकरण बनाउने तरिका :
(How to transform Karan to Akaran:)
क्रियाको अन्त्यमा 'न' लगाएर :
(Adding 'न' at the end of the verb:)- जान्छ, लेख्यो, जाने छ
= जाँदैन, लेखेन, जाने छैन
- जान्छ, लेख्यो, जाने छ
क्रियाको बीचमा 'न' लगाएर :
(Adding 'न' in the middle of the verb:)- गएछ, डुल्थे, लेखेछ
= गएनछ, डुल्दैनथे, लेखेन्छ
- गएछ, डुल्थे, लेखेछ
क्रियाको सुरूमा 'न' लगाएर :
(Adding 'न' at the beginning of the verb:)- गर्, जाउँला, पुग्ली
= नगर्, नजाउँला, नपुग्ली
करण
अकरण
- हरि
जहिल्यै पढ्छ।
- मृग हो।
- हरि हिँड।
- तिमी
सुतिछ्यौ ।
- म पढौँला ।
- आमा जापान
पुग्नुभएको हुनेछ।
- हरि गए
श्याम जान्छ।
- आगो तातो
हुन्छ ।
- हरि
कहिल्यै पढ्दैन। (अन्त्यमा ‘न‘ थपेको)
- मृग होइन।
- हरि नहिँड
।(सुरुमा ‘न‘ थपेको)
- तिमी
सुतिनछ्यौ । (बिचमा ‘न‘ थपेको)
- म नपढौँला।
- आमा जापान
पुग्नुभएको हुनेछैन।
- हरि नगए
श्याप जाँदैन ।(दुवै क्रियामा ‘न‘ थपेको)
- आगो तातो
हुँदैन (भनेर हरिले रामलाई जिस्क्यायो)।
(आगो तातो
नहुने होइन भनेर बनाइराख्नु पर्दैन।)
- गर्, जाउँला, पुग्ली
